Η Φρίντα Καλό υπήρξε η μεγαλύτερη γυναικεία μορφή στην ζωγραφική του 20ου αιώνα. Ακόμη και σήμερα αρκετοί είναι αυτοί που ταυτίζονται μαζί της, λόγω περισσότερο της αδυναμίας της που είχε με τον έρωτα. Η Κάλο εκπροσωπεί, σε ένα κόσμο συντηρητικό, την ανάγκη της ερωτικής και σεξουαλικής ελευθερίας και οι σχέσεις της με άντρες και γυναίκες όπως και ο ταραχώδης έρωτάς της και η ζωή της με τον Ριβέρα, δεν παύουν να ανανεώνουν το ενδιαφέρον του κόσμου που τροφοδοτείται κάθε τόσο από άγνωστες ερωτικές επιστολές, βρόμικα μυστικά γραμμένα σε πολλά βιβλία με πολλές εικασίες, αφού οι μάρτυρες των ιστοριών δεν είναι εν ζωή.
Κόρη Γερμανοεβραίου φωτογράφου και από μικρή είχε καταλάβει πως η ζωή χρειάζεται φαντασία Η ζωή της άρχισε να γίνεται ασυνήθιστη από τα έξι της κιόλας χρόνια. Αρρώστησε από πολιομυελίτιδα, ασθένεια που την ταλαιπώρησε πολύ, αφήνοντας την με ένα πόδι πιο κοντό από το άλλο και ημιπαράλυτο. Παρ’ όλα υτά δεν πτοήθηκε και πήγε σχολείο. Φοίτησε στο Escola Preparatoria, όπου τα κορίτσια ήταν συνολικά 36 σε σύνολο 2000 μαθητών. Εκεί θα δει για πρώτη φορά τον μετέπειτα σύζυγό της, Ντιέγκο Ριβέρα, να ζωγραφίζει τους τοίχους της σχολής.
«Αξίζεις τα καλύτερα, γιατί είσαι ένας από τους λίγους ανθρώπους που σε αυτό τον μίζερο κόσμο συνεχίζουν να είναι ειλικρινείς με τον εαυτό τους και αυτό είναι το μόνο που μετράει στ’ αλήθεια»
Το 1925, όταν και έκλεινε τα 18, θα της συμβεί ένα ατύχημα που θα σημαδέψει όλη την υπόλοιπη ζωή της. Είχε μόλις ανέβει σε ένα λεωφορείο το οποίο συγκρούστηκε με ένα τραμ. Τα τραύματα της ήταν συντριπτικά. Σπασμένα πλευρά, σπονδυλική στήλη, λεκάνη, κλείδα, βγαλμένος ώμος και έντεκα ραγίσματα στο δεξί της πόδι. Πέρασε τρεις μήνες στο νοσοκομείο με όλο το σώμα της στον γύψο. Οι πόνοι ήταν φρικτοί και την συνόδευαν μέχρι το τέλος της ζωής της. Μια λαμαρίνα μπαίνει ως στήριγμα στον κορμό της και της τρυπάει την μήτρα. Γι΄ αυτό και από τότε είχε γυναικολογικά προβλήματα και απέβαλε τρεις φορές. Συνολικά από την στιγμή του ατυχήματος και έπειτα υποβλήθηκε σε 35 επεμβάσεις.
«Η τέχνη εμπνέεται από τα μεγάλα ειδύλλια και συχνά οι εραστές γίνονται μούσες για μεγάλα έργα ή συνοδοιπόροι στη δημιουργία».
Και πάλι όμως δεν το έβαλε κάτω. Ένα χρόνο μετά το ατύχημα ξεκίνησε μαθήματα ζωγραφικής. Όμως η οικογένειά της δεν είχε χρήματα για να υποστηρίξει το ταλέντο της. Για να βγάλει τα προς το ζην, η Φρίντα Κάλο αναλάμβανε να εικονογραφεί βιβλία ιατρικής. Ίσως είναι και αυτός ένας λόγος για την θεματολογία των μετέπειτα έργων της. Συχνάζοντας σε κύκλους με καλλιτέχνες, γνωρίζει το 1929 τον Ντιέγκο Ριβέρα, έναν από τους λίγους ζωγράφους (τοιχογράφος περισσότερο) παγκοσμίως που αναγνωρίστηκε εν ζωή.
Κομμουνιστής, θεόρατος (η μητέρα της τον χαρακτήρισε ελέφαντα) και με μεγάλη επιτυχία στις γυναίκες. Η Φρίντα του δείχνει τους πίνακές της. Παντρεύτηκαν την ίδια χρονιά. Ήταν ο τρίτος γάμος του Ριβέρα, που όμως δεν σταμάτησε να φλερτάρει και να κοιμάται με διάφορες. Χαρακτηριστική είναι η ατάκα από την ταινία που γυρίστηκε για την ζωή της το 2002, με πρωταγωνίστρια την Salma Hayek. Δεν γνωρίζουμε αν έγινε αυτή η συζήτηση. Ήταν όμως χαρακτηριστική της νοοτροπίας του Ντιέγκο Ριβέρα. Η Φρίντα ρώτησε τον Ριβέρα: «Θα μου είσαι πιστός;», με τον Ριβέρα να απαντά, «Δεν μπορώ να σου υποσχεθώ ότι θα σου είμαι πιστός, αλλά θα σου είμαι αφοσιωμένος».
«Το τέλος της ημέρας, μπορούμε να αντέξουμε πολλά περισσότερα απ’ ο,τι νομίζουμε ότι μπορούμε»
Η σχέση τους ήταν περίεργη. Ο Ριβέρα είχε εξωσυζυγικές σχέσεις χωρίς να το κρύβει. Η Φρίντα Κάλο το ήξερε αλλά έκανε τα στραβά μάτια. Περισσότερο από αντίδραση και λιγότερο από επιθυμία, έκανε κι αυτή διάφορες εξωσυζυγικές σχέσεις. Με άντρες και γυναίκες. Μια από αυτές μάλιστα ήταν η γνωστή χορεύτρια Τζόζεφιν Μπέικερ. Αν και μουρντάρης, ο Ριβέρα νευρίαζε πολύ όταν μάθαινε τις σχέσεις της γυναίκας του με άλλους άντρες. Με τις γυναίκες πάλι, δεν είχε πρόβλημα. Η Κάλο συνέχιζε να ζωγραφίζει. Η θεματολογία της έβρισκε έμπνευση στον πόνο της, έναν πόνο που της τρύπαγε το κορμί, από τότε που είχε το ατύχημα. Άλλωστε περνούσε μεγάλες περιόδους στο κρεβάτι μην μπορώντας ούτε να κουνηθεί από το μέγεθος του πόνου.
Από το 1930, έχουν μετακομίσει στο Σαν Φρανσίσκο. Ο Ντιέγκο Ριβέρα βγάζει αρκετά λεφτά ζωγραφίζοντας τους τοίχους δημοσίων κτιρίων. Όταν το 1932, θα μεταβούν στο Ντιτρόιτ, ώστε ο Ριβέρα να ζωγραφίσει τον τοίχο του τοπικού μουσείου, η Κάλο απέβαλλε το παιδί που είχε στα σπλάχνα της. Τότε είναι που θα ζωγραφίσει τον πίνακα, Αποβολή στο Ντιτρόιτ, που θα αλλάξει από εκεί και πέρα όλη την θεματολογία της, η οποία θα ξεφύγει από την παραδοσιακή τέχνη του Μεξικού. Οι πίνακές της αποτύπωναν τη γυναικεία ποιότητα της αλήθειας, της σκληρότητας και του μαρτυρίου. Διατεινόταν, ωστόσο, ότι το έργο της δεν ήταν σημαντικό. «Προτιμούσε να την βλέπουν ως μια σαγηνευτική προσωπικότητα παρά ως ζωγράφο», αναφέρει στη βιογραφία της ο συγγραφέας.
«Τίποτα δεν είναι απόλυτο. Όλα αλλάζουν, κινούνται, τα πάντα περιστρέφονται, τα πάντα πετούν και φεύγουν μακριά»
Η Φρίντα άρχισε να καταρρέει, όταν έμαθε πως ο σύζυγός της είχε σεξουαλική σχέση με την αδερφή της. Εκείνη την περίοδο, ζωγράφισε μόνο έναν πίνακα. Ήταν μάλλον τότε που είπε τη φράση, «Είχα δύο ατυχήματα στη ζωή μου: το ένα ήταν με το λεωφορείο, το δεύτερο… ο Ντιέγκο»
Μέχρι το 1938, η Φρίντα Κάλο ήταν απλά η σύζυγος του Ντιέγκο Ριβέρα. Όμως, εκείνη τη χρονιά θα γνωρίσει στην Νέα Υόρκη τον Μπρετόν, τον μεγάλο σουρεαλιστή ζωγράφο, που θα εντυπωσιαστεί από του πίνακές της. Κάνει την πρώτη της έκθεση με τεράστια επιτυχία. Η επόμενη έκθεση στο Παρίσι θα της φέρει παγκόσμια αναγνώριση: Ο Πικάσο θα της βγάλει το καπέλο και το Μουσείο του Λούβρου θα ζητήσει να αγοράσει έναν πίνακά της. Λίγο καιρό αργότερα θα αποκηρύξει τον σουρεαλισμό, αφού όπως θα πει, οι πίνακες της είναι προϊόν του δικού της ρεαλισμού. Το 1939 θα χωρίσει με τον Ριβέρα αλλά έναν χρόνο αργότερα θα τον ξαναπαντρευτεί. Την δεκαετία του ’40, η Φρίντα θα έχει πολλά προβλήματα υγείας, περνώντας τις περισσότερες ώρες στο κρεβάτι. Η ψυχική της υγεία ήταν σε χειρότερη κατάσταση, με τις σκέψεις για αυτοκτονία να στριφογυρίζουν διαρκώς μέσα στο μυαλό της.
«Συνήθιζα να πιστεύω ότι ήμουν ο πιο παράξενος άνθρωπος στον κόσμο, αλλά ύστερα σκέφτηκα ότι υπάρχουν τόσοι άνθρωποι στον κόσμο, πρέπει να υπάρχει κάποιος σαν κι εμένα που να νιώθει περίεργος και ατελής με τους ίδιους τρόπους που το νιώθω κι εγώ. Φανταζόμουν εκείνη τη γυναίκα και φαντάζομαι ότι πρέπει να είναι εκεί έξω, σκεπτόμενη εμένα επίσης. Ελπίζω αν είσαι εκεί έξω και διαβάζεις αυτό, να ξέρεις ότι ναι, είναι αλήθεια πως είμαι εδώ και είμαι το ίδιο περίεργη με εσένα».
Η Φρίντα Κάλο έγινε μια παγκόσμια έμπνευση επιμονής, δυναμισμού, ακτιβισμού και καλλιτεχνικής πρωτοτυπίας. Ενέπνευσε τον έρωτα και την αγάπη σε πολλούς ανθρώπους, όπως ο αμετανόητος Ντιέγκο Ριβέρα και ο Λέον Τρότσκι, με τον οποίον είχε μια σύντομη σχέση. Έγινε σύμβολο του γυναικείου κινήματος και των «καταραμένων» καλλιτεχνών. Η δύναμή της ήταν αξιοθαύμαστη. Το 1953 στην τελευταία της έκθεση, ζήτησε να μεταφερθεί στον χώρο μαζί με το κρεβάτι, αφού δεν μπορούσε να περπατήσει. Πέθανε στις 13 Ιουλίου του 1954, στην πόλη που γεννήθηκε, σε ηλικία 47 ετών. Τα τελευταία λόγια στο ημερολόγιό της ήταν: «Ελπίζω το τέλος να είναι χαρούμενο και να μην επιστρέψω ποτέ ξανά»
Μέχρι σήμερα, το επίσημο αίτιο του θανάτου της ήταν η πνευμονική εμβολή. Κανείς όμως δεν μπορεί να αποκλείσει τις φήμες για αυτοκτονία. Τα πόδια της την καθήλωσαν σε ένα κρεβάτι και δεν μπορούσε να κάνει τίποτα, πάρα μόνο να ζωγραφίσει. Αλλά όπως είπε και εκείνη: «Τι χρειάζομαι τα πόδια εφόσον έχω φτερά να πετάξω;»…
«Τι χρειάζομαι τα πόδια εφόσον έχω φτερά να πετάξω;»…
Ο πλήρης κατάλογος των έργων της
Με το ενδιαφέρον για τη Φρίντα Κάλο να είναι αμείωτο, ένα νέο βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Taschen περιλαμβάνει τον πλήρη κατάλογο των έργων της, ανάμεσά τους και κάποια άγνωστα ή λιγότερο γνωστά στο ευρύ κοινό, και επιχειρεί να ρίξει φως σε άγνωστες πτυχές της ζωής της. Το ένα τρίτο των έργων της ήταν αυτοπροσωπογραφίες. Παρόλο που πέθανε το 1954, η δουλειά της εξακολουθεί να είναι πολύ φρέσκια και σήμερα η φήμη της έχει συνδεθεί, δεκαετίες μετά τον θάνατό της, με την κουλτούρα της πολιτικής ταυτότητας στις ΗΠΑ, που με την ανάπτυξή της ανακάλυψε στο πρόσωπο της Κάλο ένα παγκόσμιο σύμβολο ανθεκτικότητας, την εικόνα ενός μέλους της avant-garde ενάντια στις αντιξοότητες και την πατριαρχική καταπίεση. Το Vanity Fair τη χαρακτήρισε το 1995 «μια πολιτικά ορθή ηρωίδα για κάθε τραυματισμένη μειονότητα»
Η Κάλο εκπροσωπεί, σε ένα κόσμο συντηρητικό, την ανάγκη της ερωτικής και σεξουαλικής ελευθερίας και οι σχέσεις της με άντρες και γυναίκες όπως και ο ταραχώδης έρωτάς της και η ζωή της με τον Ριβέρα, δεν παύουν να ανανεώνουν το ενδιαφέρον του κόσμου που τροφοδοτείται κάθε τόσο από άγνωστες ερωτικές επιστολές, βρόμικα μυστικά γραμμένα σε πολλά βιβλία με πολλές εικασίες, αφού οι μάρτυρες των ιστοριών δεν είναι εν ζωή.
Πηγή: e-radio, sansimera, lifo,
