Σε ανακοίνωση προέβη ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου αναφορικά με το θέμα που έχει προκύψει για την παράσταση της σκηνής 018 και την παιδική παράσταση «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες»
(α) Στην παράσταση «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες», όλοι οι συντελεστές εργάστηκαν απρόσκοπτα, πραγματοποιώντας το όραμά τους ως προς το περιεχόμενο και το ύφος της, όπως γίνεται ανεξαιρέτως με όλες τις παραγωγές του ΘΟΚ. Το τελικό αποτέλεσμα εξέφραζε απόλυτα τόσο τους συντελεστές όσο και τον Οργανισμό.
(β) Δεδομένου ότι η παραγωγή αυτή προγραμματίστηκε για να παρουσιαστεί σε σχολεία προδημοτικής και δημοτικής εκπαίδευσης, ο ΘΟΚ, ως οφείλει, κάλεσε την Επιτροπή του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, προκειμένου να λάβει τη σχετική έγκριση, δηλαδή να επιτραπεί στον ΘΟΚ να παρουσιάσει την παραγωγή αυτή σε μαθητές της προδημοτικής και δημοτικής εκπαίδευσης. Τονίζεται ότι η διαδικασία αυτή είναι υποχρεωτική και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να παρακαμφθεί, επειδή η έγκριση της ανωτέρω Επιτροπής αποτελεί προϋπόθεση για κάθε σχολική μονάδα, που θα προγραμματίσει την παρακολούθηση της παράστασης από τους μαθητές.
(γ) Η Επιτροπή του ΥΠΑΝ παρακολούθησε την παράσταση σε μία από τις πρόβες, και πιο συγκεκριμένα στις 11 Νοεμβρίου 2022. Στη συζήτηση που ακολούθησε με τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή του ΘΟΚ, το σκηνοθέτη και τους συντελεστές της παράστασης, τα μέλη της Επιτροπής δήλωσαν ότι, προκειμένου να δοθεί έγκριση για παιδιά προδημοτικής και δημοτικής εκπαίδευσης, θα έπρεπε να αφαιρεθεί μια φράση, η οποία κατά την εκτίμησή τους δεν άρμοζε για τις ηλικίες αυτές. Στην ανταλλαγή επιχειρημάτων που ακολούθησε και στην οποία από την πλευρά του ΘΟΚ επισημάνθηκε ότι η φράση αυτή αποτελεί μέρος της παράστασης, τα μέλη της Επιτροπής ζήτησαν να βρεθεί μια παραλλαγή της, για να μην δημιουργηθεί, όπως υποστήριξαν, αντίδραση των γονέων ή των εκπαιδευτικών. Στη συνέχεια η Επιτροπή αποχώρησε και τις επόμενες ημέρες έστειλε την έγκρισή της για την παράσταση.
(δ) Μετά από εκτενή συζήτηση, ο σκηνοθέτης, σε συνεννόηση με όλους τους συντελεστές και με τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή, επέλεξε μια παραλλαγή της αρχικής φράσης, που θεωρήθηκε ότι εκφράζει εξίσου το νόημα αυτού που θα επιθυμούσε να ακουστεί. Με τη σύμφωνη γνώμη του Καλλιτεχνικού Διευθυντή, η παράσταση ενσωμάτωσε την εν λόγω φράση και ξεκίνησε να παρουσιάζεται στο κοινό από τις 20 Νοεμβρίου 2022. Πραγματοποίησε δε 6 μαθητικές παραστάσεις μέχρι και την Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2022.
(ε) Την προηγούμενη Δευτέρα, 5 Δεκεμβρίου 2022, εμφανίστηκαν σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης κάποιες φοβικές και απαράδεκτες αναρτήσεις και βίντεο, που καταλόγιζαν στον ΘΟΚ απόπειρα χειραγώγησης των παιδιών και προώθησης ιδεών που, κατά τη γνώμη των συντακτών των αναρτήσεων, δεν άρμοζαν στην ηλικία τους, απόψεις τις οποίες ο ΘΟΚ απορρίπτει στην ολότητά τους. Παράλληλα, στις ίδιες αναρτήσεις ζητούνταν εξηγήσεις από την Επιτροπή του Υπουργείου, η οποία ενέκρινε την παράσταση.
(στ) Την επομένη, 6 Δεκεμβρίου 2022, η Πρόεδρος της Επιτροπής επικοινώνησε με τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή και τον ρώτησε εάν η επίμαχη φράση υπήρχε στην παράσταση. Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής την ενημέρωσε ότι η αρχική φράση αντικαταστάθηκε. Ωστόσο, η Πρόεδρος της Επιτροπής επέμεινε ότι, κατά τη γνώμη της, η εναλλακτική φράση που χρησιμοποιήθηκε είχε το ίδιο νόημα και ζήτησε να αφαιρεθεί άμεσα, διότι σε διαφορετική περίπτωση θα προχωρούσε σε ανάκληση της έγκρισης. Επιπλέον, ενημέρωσε τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή ότι τα μέλη της Επιτροπής θα επισκέπτονταν εκ νέου τον ΘΟΚ στην προγραμματισμένη μαθητική παράσταση της επόμενης ημέρας, 7 Δεκεμβρίου 2022, προκειμένου να εξακριβώσουν την αφαίρεση της φράσης, κάτι το οποίο πραγματοποίησαν.
(ζ) Με αυτό το δεδομένο, ο ΘΟΚ υποχρεώθηκε να ακολουθήσει την απόφαση της Επιτροπής, καθώς, ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου δεν μπορεί να παρακάμπτει αποφάσεις που λαμβάνονται από κρατικά θεσμικά όργανα. Θεωρώντας ότι η παράσταση, παρά την αφαίρεση αυτή, διατηρούσε το γενικότερο νόημά της για την αποδοχή της διαφορετικότητας, την ομορφιά της πολυπολιτισμοκότητας και την ελευθερία στην έκφραση των συναισθημάτων, επέλεξε -σε πρώτη φάση-να συνεχιστεί η παράσταση χωρίς τη φράση, και συγχρόνως να εξετάσει με ποιον τρόπο θα κινηθεί για να αντιδράσει θεσμικά. Παράλληλα, διατηρεί αυτούσια τη φράση στην ανοικτή για το κοινό παράσταση της Κυριακής, δεδομένου ότι στις παραστάσεις αυτές δεν υποχρεώνεται να ακολουθήσει την απόφαση της Επιτροπής.
Με αφορμή τα όσα έχουν προηγηθεί, ο ΘΟΚ θα ήθελε να καταθέσει εκ νέου τον προβληματισμό του τόσο ως προς τη σύσταση των μελών της Επιτροπής όσο -και κυρίως- ως προς την αναγκαιότητα ύπαρξης ανάλογων Επιτροπών, καθώς και σε παλαιότερες περιπτώσεις έργων του («Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου», «Ο τυχερός στρατιώτης», «Το παράδειγμα του δρ. Κόρτσακ», «Θάβοντας τον αδερφό μου στο πεζοδρόμιο») αποκλείστηκε η παρακολούθηση από παιδιά συγκεκριμένων ηλικιών με αιτιολογίες που ο ΘΟΚ θεωρεί ανυπόστατες. Για το λόγο αυτό είχε κινηθεί και είχε πετύχει τελικά να υπάρξουν, έστω εν μέρει, μικρές τροποποιήσεις ως προς τις ηλικίες του κοινού.
Ο ΘΟΚ επισημαίνει ότι στα πλείστα ευρωπαϊκά κράτη δεν προβλέπεται ως προς τις παραστάσεις για παιδιά έγκριση παραστάσεων κρατικών θεάτρων από Επιτροπές Υπουργείων και ότι ελάχιστες είναι οι χώρες που διατηρούν Επιτροπές για τα ιδιωτικά θέατρα. Για το λόγο αυτό καλεί το Υπουργείο Παιδείας Αθλητισμού και Νεολαίας να επανεξετάσει το θέμα της λειτουργίας αυτού του αναχρονιστικού και λογοκριτικού οργάνου και να προχωρήσει άμεσα στην οριστική κατάργησή του. Μέχρι τότε, ο ΘΟΚ είναι υποχρεωμένος, παρά την αντίθετη βούλησή του, να συμμορφωθεί με την απόφαση της Επιτροπής για αφαίρεση της φράσης στις παραστάσεις για σχολεία.
Υπενθυμίζει, τέλος, ότι οι ρεπερτοριακές του επιλογές, τόσο για τα παιδιά όσο και για το ενήλικο κοινό, εμπεριέχουν ανέκαθεν στον πυρήνα τους τις έννοιες της αποδοχής, της συμπεριληπτικότητας, της συνύπαρξης και της κατανόησης της διαφορετικότητας, κάτι που θα συνεχίσει να γίνεται στο μέλλον, σε συνεργασία πάντα με τους καλλιτέχνες και τους δημιουργούς των παραστάσεων, των οποίων το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση στηρίζει απαρέγκλιτα.
